Een seniorenstad in Nederland

Wonen met leeftijdgenoten ook terwijl je fit en gezond bent? Er zijn niet veel mogelijkheden voor in Nederland. Maar één van de opties is ParkEntree in Schiedam. Het is nu nog een uniek project, maar gemeenten in héél Nederland kijken er met veel belangstelling naar. 

Artikel van Lenny Langerveld in Plus op 22/10/20. Lees het artikel hier op Plus online

Hoe wil je later wonen? Het is een vraag die we onszelf – vroeg of laat – allemaal stellen. Bij de kinderen in de buurt? Of liever gewoon in je eigen huis en in je eigen straat? Te midden van leeftijdgenoten of juist in de buurt van jong volk?

ParkEntree

Wie gezond is, maar tóch tussen leeftijdgenoten wil wonen, heeft in Nederland niet veel te kiezen. Eén van de projecten die daarin wél voorziet, is ParkEntree in Schiedam. Twee hofjes, 35 woningen, 44 appartementen. ParkEntree is het eerste seniorenbuurtje in Nederland, de bewoners zijn vijftig jaar of ouder.

(tekst gaat verder onder de afbeelding)

Alex Sievers is de grote inspiratiebron van ParkEntree. Eigenlijk wilde hij een seniorenstad bouwen als Sun City in Arizona. Een gemeenschap waar de bewoners aangemoedigd worden om actief te zijn en van alles met elkaar te ondernemen. Geen anonimiteit, maar contact. En een woonomgeving die daaraan meehelpt. Op kleine schaal is het allemaal gelukt, hier in Schiedam. Geen mega-stad, maar wel twee hofjes met gezamenlijke binnentuinen; semi-openbare ruimtes met grassen en bloemen, bomen, een bankje en een meanderend tegelpad waar je elkaar kunt ontmoeten. Het warm kloppend hart van ParkEntree is de Lounge. Een gezamenlijke ruimte waar het ruikt naar verse koffie en warm eten. Een plek voor klaverjasmiddagen, yoga, koffie-ochtenden en gezamenlijke maaltijden.

“Wij zijn geen mensen voor een flat”

Lieuwe (71) en Dieuwke (68) van Tricht wonen in ParkEntree sinds januari 2019. “Wij zijn geen mensen voor een flat”, zo ontdekten ze. “Je trekt de deur dicht, en je ziet niemand meer. Dat past niet bij ons.” Het concept van ParkEntree sprak hen gelijk aan. Er is genoeg te doen, maar je bent tot niets verplicht. Dieuwke: “Maar voor je het weet, zit je bij elkaar voor een hapje en een drankje of een barbeque voor de hele buurt, voor zover de angst voor coronabesmetting dat nu toelaat.” Het kan niet anders, of wonen in ParkEntree spaart zorg uit, zo denken ze. “Elkaar helpen is de normaalste zaak hier. Jan is één van de oudste bewoners. Hij is in de tachtig. Als hij weer eens loopt te sjouwen, schieten alle mannen erop af. En als iemand moet revalideren, kan hij dat hier echt wel in zijn of haar eigen huis doen. Er is altijd hulp, hier kun je oud worden.”

Een andere bewoonster verzorgt de planten op haar terras. “Ik heb het idee dat ik de hele tijd op vakantie ben, sinds ik hier woon.” Dat komt vooral door de bouw van wit gestucte muren en veel hout, zo denkt ze. Maar ook doordat wonen hier niet anoniem is. “Het gevoel van veiligheid dat ik hier heb, is écht heel fijn.”

Ten tijde van de lockdowns zijn bewoners extra blij met ParkEntree. Weliswaar zijn er minder activiteiten, maar tegelijkertijd heb je altijd aanspraak en bekenden om je heen, al is het op anderhalve meter afstand en veilig in de buitenlucht. Niemand die in eenzaamheid wegkwijnt.

(tekst gaat verder onder de afbeelding)

Hoe uniek is ParkEntree?

Sievers plaatst ParkEntree tussen de woongroepen van bijvoorbeeld de Knarrenhof en een woonzorgcentrum de Leyhoeve in Tilburg. De Leyhoeve is een levensloopbestendig woonzorgcomplex met tweehonderd huurwoningen voor een huurprijs vanaf 1000 euro per maand, zorgsuites, diverse horecagelegenheden, fitness en welness. Sievers: “Je kunt er heel goed wonen, maar over de woonomgeving zelf, heb je niets te vertellen.”

Aan de andere kant van het spectrum staan de hofjes van de Knarrenhof, waarvan de eerste is gerealiseerd in Zwolle. Het Aahof bestaat uit 48 woningen om twee hofjes met een gemeenschappelijke binnentuin en een vrijstaand gemeenschapshuis het “Hofhuys”.

Gastvrouw

Sievers: “De Knarrenhof had een heel andere financiering. Daar waren de bewoners zelf verantwoordelijk voor de ontwikkeling en het geld. Daar stond tegenover, dat ze ook heel veel zeggenschap hadden in de bouwfase. Bij ons was er een projectontwikkelaar die bouwde, mét heel veel inspraak van toekomstige bewoners.” Een ander verschil is de gastvrouw, die voor tien uur in de week actief is in ParkEntree. Nieuwe bewoners worden door haar op gang geholpen. Maar ook nu alle bewoners hun draai hebben gevonden, is haar inbreng van groot belang. Ze neemt initiatieven, houdt wachtlijsten van geïnteresseerden bij en bemiddelt als er een verschil van mening is, tussen bewoners. Dat iemand die er niet woont, in zo’n geval het pleit beslecht is een groot voordeel, aldus Sievers.

Maar zowel de Knarrenhof als ParkEntree komen voort uit dezelfde gedachte, aldus Sievers. Een woonomgeving waarin niemand eenzaam hoeft te zijn, die uitnodigt om elkaar te ontmoeten en elkaar te helpen.

Blijft het hierbij?

Er is veel belangstelling voor ParkEntree vanuit gemeenten in heel Nederland. Sievers is vanuit zijn bedrijf Senior Smart Living in gesprek met vier nieuwe gemeenten, waaronder Helmond. Ook dáár zal een seniorenbuurt van rond de honderd woningen verrijzen.

Top tien woonconcepten voor senioren: omzien naar elkaar hét centrale thema

Yvonne Witter beschrijft op stedebouwarchitectuur.nl tien woonconcepten voor senioren. Ook ons project ParkEntree, dat Vitaal&Zo samen met Blauwhoed, Beyond Now, Inbo, de gemeente Schiedam en Bots Bouw realiseerde vinden we terug op deze lijst. Bijzonder aan ParkEntree is de manier waarop we hospitality organiseren samen met de bewoners, waarbij de regie blijft liggen waar die hoort: bij de bewoners zelf.

Klik hier om het artikel te lezen op stedebouwarchitectuur.nl

Op de foto enkele van de tien huurwoningen in ParkEntree. Daarnaast zijn er 79 koopwoningen in diverse uitvoeringen. En een lounge met daarin onder meer een semi-professionele keuken, een fitness ruimte en een logeerunit. Deze lounge, één van de bijzondere elementen in onze community, wordt begin volgend jaar opgeleverd.

Città Romana | ‘De plek om actief en ondernemend ouder te worden’

Vastgoedjournaal publiceerde een special over nieuwe woonvormen. Daarin ook aandacht voor ons project Citta Romana. Lees ons verhaal hieronder of op vastgoedjournaal.nl

De Nederlandse woningmarkt functioneert op het ogenblik voor geen meter. Nieuwkomers maken nauwelijks kans op een woning door de steeds sneller stijgende woningprijzen. Er wordt veel te weinig gebouwd om aan de vraag te voldoen. En er is veel te weinig doorstroming, waardoor de markt stagneert. Om slechts een drietal van de vele oorzaken van de huidige malheur te benoemen. Dat vraagt om creatieve oplossingen, waarmee de zaak weer in beweging wordt gebracht.

Slimme oplossingen dus, zoals Johan Janzen en Alex Sievers van Città Romana in Hellevoetsluis hebben bedacht. Vastgoedjournaal is nieuwsgierig en gaat in gesprek met deze twee creatieve ondernemers. Zij zouden, simpel gezegd, een deel van het woningbestand van hun vakantiepark een permanente bestemming willen geven. Daarmee willen ze zich richten op de seniorenmarkt, omdat daar een deel van het huidige woningmarktprobleem ligt en er ook nog eens een maatschappelijke kans te benutten is. Zoals iedereen weet wonen senioren vaak in te grote huizen. Huizen die voor gezinnen gebouwd zijn en door gezinnen gewenst. Maar die senioren verhuizen pas als er een fysieke noodzaak is. En dat terwijl er toch een grote verhuisgeneigdheid bestaat onder diezelfde senioren. Als je goed nadenkt is het niet zo vreemd dat al die senioren blijven zitten: er is niet echt veel keuze anders dan een kleiner, groter, goedkoper of duurder huis, of een andere stad. Om de doorstroming een boost te geven is het van belang dat andere woonvormen voor deze groep worden gerealiseerd. Woonvormen die ondernemerschap en vitaliteit bevorderen. Zo’n buurt wil Città Romana zijn. 

Alternatieve bestemming

‘De overheid wil steeds meer toe naar een samenleving waarin sprake is van eigen regie’

Herbestemming van vakantieparken is in Nederland niet gebruikelijk. Maar met de Actie-Agenda Vakantieparken die het Ministerie van BZK vorig jaar presenteerde (zie kadertekst, red.) is er ruimte ontstaan om flexibeler om te gaan met de problematiek die soms gekoppeld is aan vakantieparken. Johan Janzen: “Van meet af aan, sinds het begin in 1997, was de bewoning van Città Romana 30% toeristisch en, noodgedwongen, 70% zakelijk, waarbij we ons richtten op de Rotterdamse haven waar altijd veel tijdelijk personeel aan de slag was vanuit o.a. Engeland, Duitsland, België, maar ook Nederlandse bedrijven”. Alex Sievers: “Die zakelijke doelgroep is natuurlijk niet de doelgroep die je voor een vakantiepark voor ogen hebt. Bovendien zal deze doelgroep met de robotisering en automatiering afnemen. Veel liever bedienen we een groep bewoners die ook maatschappelijk voor Hellevoetsluis van belang is”.

Onderscheidend woonmilieu‘Je zou deze woningen op dit moment, in de huidige bouwsituatie met sterk gestegen prijzen, niet meer op die manier kunnen realiseren’

Het vormde voor Janzen de aanleiding om al in 2008 actief bezig te zijn met alternatieve aanwendingen van het park. En die liggen buiten het toerisme, want uit diverse onderzoeken is wel gebleken dat toerisme geen rendabele businesscase biedt. Janzen: “De concurrentie is groot en zeer divers, variërend van de opkomst van platforms als Airbnb, tot de komst van steeds meer chaletparken en de mogelijkheid om voor een paar tientjes naar goedkope, zonnige mediterrane bestemmingen te vliegen. Dus zijn we gaan kijken naar alternatieve oplossingen.” Eén daarvan was permanente bewoning. Janzen: “Città Romana heeft kwalitatief hoogwaardige woningen in een mooie parkachtige omgeving, met alle mogelijke voorzieningen voor toekomstige permanente bewoners. Ze zijn grondgebonden, gelegen aan het water en zeer betaalbaar. Veel woningen hebben een rieten kap. Hoe mooi is dat? Je zou deze woningen op dit moment, in de huidige bouwsituatie met sterk gestegen prijzen, niet meer op die manier kunnen realiseren. Als je al zou kunnen bouwen met de actuele stikstofproblematiek.” 

Community
Janzen en Sievers richten zich om meerdere redenen op de doelgroep senioren. In de eerste plaats omdat senioren een belangrijke, misschien wel cruciale, rol spelen bij de doorstroming op de woningmarkt. En ook omdat die groep vaak op zoek is een kleinere woning, omdat de kinderen het huis uit zijn. Die praktische overwegingen, kunnen worden aangevuld met misschien nog wel belangrijker argumenten op het vlak van gezondheid en participatie in de samenleving. Sievers: “Met de woningen op Città Romana bieden we deze groep niet alleen een aantrekkelijke woning, maar ook meteen een attractieve sociale omgeving. Wij realiseren ons steeds meer dat gezond leven voor een belangrijk deel wordt bepaald je netwerk, saamhorigheid, door betekenis te hebben en door samen dingen te ondernemen. Kijk hoeveel mensen vereenzamen en hun plek in de samenleving verloren zien gaan bijvoorbeeld omdat ze niet meer werken.Città Romana wil die ondernemende en vitale omgeving bieden en faciliteren. Niet op de allereerste plaats gericht op zorg, maar gewoon op het ertoe doen. Mensen kunnen hier elkaar stimuleren. Iets wat trouwens nu al gebeurt, want er wordt al van alles georganiseerd. En: de overheid wil steeds meer toe naar een samenleving waarin sprake is van eigen regie. Wij bieden hier een community waarin samenredzaamheid voorop staat en waarin er een veel minder groot beroep wordt gedaan op iets als de Wmo. En als ik even door een erg idealistische bril naar de toekomst kijk, zou je hier wellicht een Nederlandse Blue Zone kunnen creëren waarin gezondheid, een sociaal netwerk en welzijn voorop staan.”      

“Ik vind het mooi om te zien dat onze ambitie gewaardeerd wordt door onze doelgroep van jonge en actieve senioren”

Samenwerken
Janzen: “Ik vind het mooi om te zien dat onze ambitie gewaardeerd wordt door onze doelgroep van jonge en actieve senioren. In korte tijd hebben meer dan 1.100 huishoudens zich aangemeld als geïnteresseerd om hier te komen wonen. Graag willen we met de mensen die wellicht straks hier komen wonen, de gemeente en de regio samenwerken aan veel levendigheid en interactie. De woonvorm zoals wij die voor ogen hebben is daar echt ideaal voor”.

Actie-agenda vakantieparken 2018-2020 

Eind vorig jaar presenteerde de minister van binnenlandse zaken Kasja Ollongren aan de Tweede Kamer de Actie-agenda vakantieparken 2018-2020, die richting moet geven aan de beleidsinzet rondom vakantieparken. Want er moet wat gebeuren vinden alle bij de totstandkoming van het rapport betrokken partijen: gemeenten, provincies, ondernemers, maatschappelijke organisaties en het Rijk. Wat is er aan de hand? Uit onderzoeken van ZKA Leisure Consultants blijkt dat ongeveer één derde van de vakantieparken in Nederland geen gezond toeristisch toekomstperspectief heeft. Deze parken zouden moeten worden gerenoveerd, getransformeerd of gesaneerd. Eén van de mogelijkheden zou kunnen zijn om, een deel van, vakantieparken die onvoldoende toeristisch perspectief hebben, te transformeren tot een woonbestemming. Waarbij voorkomen zou moeten worden dat het vakantiepark, zoals nu nogal eens gebeurt, dienst doet als: “laatste uitwijkplaats voor mensen die op de reguliere woningmarkt niet terecht kunnen.” Zoals mensen met een urgente woonvraag die via de reguliere wegen niet 1, 2, 3 kan worden ingevuld. Maar ook mensen die vakantieparken gebruiken of misbruiken om ‘onder de radar’ te blijven. Een complex vraagstuk waarbij de gemeentelijke en provinciale overheid samen met marktpartijen zich moet inzetten om te komen tot integrale en locatie-overstijgende oplossingen die dit proces op gang kunnen brengen en versnellen.  

Een complete woonbuurt voor de actieve 50-plusser

Interview met Tineke Groenewegen, Blauwhoed voor Platform31

Het idee van Senior Smart Living, een woonconcept voor actieve senioren, begon in 2014 met een krantenknipsel over beschikbare bouwgrond voor eengezinswoningen in Schiedam. Tineke Groenewegen van projectontwikkelaar Blauwhoed kreeg het krantenknipsel van haar schoonvader. Zij zag direct mogelijkheden voor een woonplek voor senioren. Vijftigplussers zijn volgens Groenewegen één van de grootste én belangrijkste groepen in onze maatschappij. “Het zijn de mantelzorgers van hun ouders en de oppas voor de kleinkinderen.” De ontwikkelaars gingen in gesprek met mensen uit de doelgroep en vroegen hoe hun ideale leefomgeving eruit zou moeten zien. Zo startte de ontwikkeling van een complete woonbuurt voor senioren in Schiedam: ParkEntree.

“Meedenken en meepraten over je toekomstige woning, dat wil toch iedereen?”, stelt Groenewegen. Met de ontwikkeling van ParkEntree wijkt Blauwhoed af van hoe het in bouwprojecten meestal gaat; dat de ideeën van de projectontwikkelaars leidend zijn. “Samen met onze partners, architectenbureau INBO architecten, conceptontwikkelaar Beyond Now, de gemeente Schiedam en stichting Vitaal&Zo, dachten we na over op welke manier bewoners hierbij betrokken konden worden.” Ze kwamen tot de conclusie dat senioren wél willen meepraten en denken, maar dat zij géén bemoeienis willen met zaken als financiering en de technische kanten van de ontwikkeling. “Over de wet- en regelgeving en financiën maken wij ons wel druk”, zegt Groenewegen. Blauwhoed ging samen met samenwerkingspartner Alex Sievers van Beyond Now met bewoners in gesprek: ‘Hoe zouden jullie je woonomgeving willen inrichten?’ Toekomstige bewoners dachten in co-creatiesessies mee over de woningen, zoals het al dan niet hebben van een balkon, de indeling van appartementen, een gemeenschappelijke ruimte en de inrichting van de binnentuin.

Samen in de lounge

Zo werd onder meer besloten dat er een lounge moest komen. “De gemeenschappelijke lounge is er voor iedere bewoner. Je kunt er bijvoorbeeld koken met vrienden, een kop koffie drinken met de buren of een computercursus geven of volgen.” Met behulp van geld van lokale investeerders is de lounge gefinancierd. De hospitality manager van stichting Vitaal&Zo gaat de lounge beheren en ondersteunt bewoners bij de organisatie van gemeenschappelijke activiteiten in deze ruimte en daarbuiten. “Bijvoorbeeld een excursie of met elkaar uit eten”, noemt Groenewegen. Hoe dit precies uitpakt zal nog blijken, de lounge wordt bijna opgeleverd. Groenewegen heeft goede hoop op een fijn groepsproces: “Al tijdens de bouw is geïnvesteerd in de groepsvorming door voor de toekomstige bewoners activiteiten te organiseren.” Ook worden bewoners allemaal lid van de ‘ParkEntree-vereniging’. Van de servicekosten die zij betalen wordt onder meer die hospitality manager en de huur van de lounge gefinancierd. “Doordat deze kosten over bijna honderd huishoudens worden verspreid, betalen ze per huishouden een relatief laag bedrag”, zegt Groenewegen.

Steun van de gemeente

Dat op deze locatie seniorenwoningen zouden komen, was niet vanzelfsprekend. Groenewegen: “Met het bouwen van eengezinswoningen had de gemeente waarschijnlijk meer geld voor hun grond gekregen.” De ervaring van Groenewegen is dat als gemeenten naar de korte termijn kijken deze woningen voor senioren voor de gemeente financieel minder aantrekkelijk zijn. Op de lange termijn levert een voorziening als ParkEntree volgens Groenewegen juist besparingen op. Waar zit hem dat in? “In de uitgaven voor maatschappelijke ondersteuning en zorg, vanwege het sociale aspect én omdat het eenzaamheid vermindert.” Ook de gemeente Schiedam was overtuigd geraakt van de voordelen en maakte zich hard voor de komst van ParkEntree. Vooral de steun van de wethouder wonen én de wethouder zorg was essentieel bij het krijgen van de beschikbare gemeentelijke bouwgrond. Zij zagen zoveel potentie in het ParkEntree-plan, dat ze besloten geen tender te openen, maar de grond voor een marktconforme grondwaarde te verkopen aan projectontwikkelaar Blauwhoed. Die waarde is met een taxatie bepaald, zodat die voldoet aan de eisen van de markt. Met de beschikbare grond kon de ontwikkeling van ParkEntree beginnen. Nu, vijf jaar later, staan de 79 koophuizen en 10 middeldure huurappartementen er. “Een uitzonderlijke korte ontwikkelperiode”, vertelt Groenewegen tevreden.

Positieve verhuisredenen

Welke rol speelt zorg bij het wonen in ParkEntree? “Ik ben er groot voorstander van om wonen voor senioren los te koppelen van zorg”, vertelt Groenewegen. “Veruit de meeste senioren hebben geen ondersteuning nodig.” Volgens haar schrikt het vitale en jongere senioren af als woningen teveel zijn ingericht op zorg. De gezonde senior voelt zich dan niet aangesproken. Wel wil ParkEntree de vitaliteit van de bewoners bevorderen. “We doen er veel aan om onze bewoners hierin te faciliteren. We gaan bijvoorbeeld een samenwerking aan met een lokale sportschool en met de sauna.” Het concept ParkEntree zet in op ‘positieve verhuisredenen’ voor senioren. Groenewegen: “Verhuizen moet geen gedwongen zaak zijn, laat het een stap naar een nieuwe uitdaging zijn, dán maak je verhuis- en woonplezier.” En wat als bewoners wel een zorg- of begeleidingsvraag hebben? “Je voorkomt niet dat de 70-plusser soms een extra handje nodig heeft”, aldus Groenewegen. “We leggen contact met de lokale zorginstanties zodra het nodig is en er is ruimte voor een spreekkamer bij de lounge. Dat maakt dat straks, als dat nodig is, gemakkelijk een beroep gedaan kan worden op zorgverleners.”

Zo goed als klaar

“De eerste bewoners zijn ingetrokken en maken het goed. Al de overige woningen zijn verkocht. Die bewoners maken spoedig hun intrek.” Nu de bouw zo goed als klaar is, neemt Vitaal&Zo het beheer over. “Ons werk als projectontwikkelaar zit er dus bijna op”, sluit Groenewegen af. Van krantenknipsel tot complete woonbuurt in vijf jaar tijd: Groenewegen kijkt er met trots op terug.

Inspiratiesessie ParkEntree

Nederland wordt steeds ouder. Dat vraagt om nieuwe manieren van kijken naar wonen. Wat zijn de uitdagingen en waar liggen de kansen? Kenniscentrum 60plus organiseerde een inspiratiesessie in en over ParkEntree, het woonconcept van Blauwhoed en Beyond Now voor actieve senioren.

Yvonne van Mierlo en Alex Sievers openden de inspiratiesessie met hun verhaal over de totstandkoming van ParkEntree en de ambities die daaraan ten grondlag lagen. Later in de middag gaven onder meer Vincent en Marian de Graaff als toekomstige bewoners en wethouder Patricia van Aaken blijk van hun enthousiasme. 

Klik hier voor een filmpje dat een beeld geeft van de dag en ons project. 

Klik hier voor een beeldverslag van de dag op de pagina’s van kenniscentrum 60plus.

Inclusief ontwikkelen als ontwikkelingsperspectief

Joost Zonneveld schreef voor Ruimte & Wonen een artikel over ParkEntree: Inclusief ontwikkelen als ontwikkelingsperspectief. Klik hier om het artikel op Ruimte & Wonen te lezen.

ParkEntree in Schiedam is een buurt in aanbouw met twee hofjes voor senioren. Projectontwikkelaar Blauwhoed, conceptontwikkelaar Beyond Now en Inbo bouwen in de voormalige aandachtswijk Nieuwland aan een moderne seniorengemeenschap. Inclusief ontwikkelen blijkt niet zozeer om de stenen te draaien, des te meer om de kunst van community building en moeite doen om over grenzen heen te kijken.

We zijn allebei rond de zestig jaar en onze kinderen zijn het huis uit. In een deel van het huis, de vroegere slaapkamers van onze kinderen, komen we niet meer. We wilden daarom kleiner gaan wonen en toen las mijn vrouw Jane over het nieuwbouwproject ParkEntree met het concept Senior Smart Living in de krant. En dat leek ideaal voor ons te zijn,” zegt Gerard van Kreuningen. “We wilden namelijk wel in Schiedam blijven. Een van onze kinderen woont hier, we hebben vrienden in de buurt en zijn lid van verschillende verenigingen. Ons sociale leven wilden we niet kwijt.” Tegelijkertijd hopen Gerard en Jane dat hun nieuwe omgeving daar straks nog iets aan toevoegt. Gerard: “Mijn vrouw Jane vindt het leuk en belangrijk om met andere mensen dingen te ondernemen en die mogelijkheid is er straks ook. Ik kan soms genoeg hebben aan het lezen van de krant, maar ook ik vind het een prettig idee dat als we straks ouder zijn nog lang in goede gezondheid in onze woning kunnen blijven wonen en dat de bewoners van ParkEntree elkaar dan ook kunnen bijstaan.” Marian en Vincent de Graaff hebben ook een woning gekocht in ParkEntree. “Wij zijn echt voor de plus gegaan, voor de toegevoegde waarde van een gemeenschappelijke ruimte waar we met andere bewoners leuke dingen kunnen organiseren,” zegt Vincent de Graaff, “wij zijn niet zo van de geraniums. En van zappen houden we ook niet.” Marian en Vincent de Graaff zijn beide de zeventig gepasseerd en staan volop in het leven. “We werken allebei nog omdat we niet willen stoppen, maar dat zal ooit toch een keer ophouden. Het is dan heel prettig om andere mensen om je heen te hebben. Om uitstapjes te maken, kookcursussen te organiseren of naar een muziekuitvoering te gaan.”

Gemeenschap
Het nieuwbouwproject ParkEntree in Schiedam is momenteel in aanbouw en bestaat straks uit 79 gelijkvloerse koopwoningen en tien vrije sector huurwoningen, verdeeld over twee hoven met daarbinnen een gemeenschappelijke tuin. De woningen variëren in grootte van 60 tot 140 vierkante meter en de appartementen, bungalows en twee penthouses kostten tussen de 150 en 350 duizend euro. Ze zijn inmiddels allemaal verkocht en de eerste woningen worden naar verwachting nog dit jaar opgeleverd. Het verbaast Tineke Groenewegen van projectontwikkelaar Blauwhoed niet dat de woningen populair zijn. “Er wordt wel eens beweerd dat senioren niet snel verhuizen, maar dat ligt meer aan de beperkte keuze die er over het algemeen is. Als je voor en met de doelgroep ontwikkelt, dan blijkt het tegendeel het geval.” ParkEntree richt zich op de groeiende groep actieve senioren in Nederland, iets waar Alex Sievers met zijn bedrijf Beyond Now zich al langere tijd mee bezighoudt. Sievers ontwikkelt niet de stenen, maar de gemeenschap die de bewoners na hun intrek in de woningen gaan vormen. “Er is straks een gastvrouw die de bewoners faciliteert om in de lounge, de gemeenschappelijke binnenruimte, activiteiten te organiseren.” Voor die service en het gebruik van de lounge betalen de bewoners straks een maandelijkse bijdrage van zo’n zestig euro per huishouden.

Seniorensteden
Het concept van een seniorengemeenschap waar de bewoners ondersteund worden om van alles gezamenlijk te organiseren, komt uit de Verenigde Staten. Alex Sievers probeert Nederland al zo’n vijftien jaar rijp te maken voor het idee van een seniorencommunity, iets waaraan op de website van ParkEntree ook gerefereerd wordt. In de Verenigde Staten, met name in het immer zonnige Florida, is het al decennia lang heel gewoon dat gepensioneerden in plekken als Sun City op een actieve manier genieten van hun oude dag. “Daar gaat het om seniorensteden van duizenden mensen waar zij kunnen sporten, waar TED talks gehouden worden, noem maar op. In Nederland past een kleinere schaal beter,” zegt Sievers, “maar het idee is hetzelfde. Steeds meer senioren zijn heel vitaal en willen samen leuke dingen doen en zich ook bijvoorbeeld in kunst en cultuur blijven verdiepen.” De eerste bewoners van ParkEntree hebben een leeftijd die varieert van 47 tot 84 jaar. “De leeftijdsgrens van 50 jaar is niet heel strak, maar we hebben ook enkele mensen afgewezen die te jong waren. Het idee is namelijk wel dat hier straks mensen wonen die ook tijd hebben om met elkaar iets te doen. Daar blijft weinig van over als iedereen overdag werkt.”

Netwerken
Seniorensteden in Amerika zijn niet alleen veel groter, het zijn ook gemeenschappen op privaat terrein die zich afsluiten van de omgeving. In ParkEntree is dat juist niet het geval. Nog voordat één van de bewoners de sleutel van de toekomstige woning in handen heeft, wordt stevig geïnvesteerd in het bouwen van netwerken. “Dat is wat wij onder inclusief ontwikkelen verstaan,” zegt Groenewegen, “we hebben veel tijd geïnvesteerd in het bouwen van een gemeenschap van toekomstige bewoners. Alex brengt de groep bewoners nu al bij elkaar, bijvoorbeeld door een rondleiding door Schiedam te organiseren. We hebben het ‘zo wil ik wel 150 jaar worden woonsfeer- spel’ gespeeld om woonwensen van onze doelgroep naar boven te krijgen. En we praten met bewoners over de vormgeving van de tuin, over een veilige woonomgeving en over de inrichting van de gemeenschappelijke lounge.” Soms gaat het om kleine dingen, zegt Groenewegen: “Omdat bewoners van ParkEntree niet alleen toegang hebben tot hun eigen woning, maar ook tot de gemeenschappelijke lounge, is het idee geopperd om een sleutelkaart te gaan gebruiken. Dat scheelt een heleboel sleutels. “Doordat bewoners vooraf over grote en kleine dingen mee denken, wordt deze buurt hun plek, nog voordat zij er wonen.” En dat is niet het enige. Sievers: “Vlakbij is een middelbare school. In eerste instantie misschien niet een logische plek om eens te gaan praten, maar daar staan ’s avonds ruimtes leeg die onze bewoners zouden kunnen gebruiken. En op sociaal vlak zijn er ook al contacten gelegd. Om ParkEntree staan eengezinswoningen, de eerste ideeën om voor senioren boodschappen te doen en andersom op kleine kinderen te passen, zijn al geopperd. We proberen die verbindingen met de omgeving nadrukkelijk te leggen.”

Geen eiland
ParkEntree mag geen afgesloten eiland worden, wel moet het een veilige en prettige omgeving zijn voor de bewoners. Toch stond het gebied waar ParkEntree gerealiseerd wordt lange tijd niet zo bekend. ParkEntree is onderdeel van de grootscheepse vernieuwing van voormalige aandachtswijk Nieuwland. De naoorlogse woonwijk met goedkope huurwoningen stond lange tijd als slechte wijk te boek, een gebied waar allerlei soorten sociale problemen samen kwamen. Nog voor de crisis is besloten om 750 woningen, een aanzienlijk deel van de wijk, te slopen en er een meer gemengde wijk van te maken. Het stratenpatroon en de grote platanen zijn gebleven maar het soort woningen dat in Nieuwland verschijnt is geheel anders. Portieketageflats maken plaats voor eengezinswoningen en nieuwe woonvormen zoals ParkEntree. Een deel van het oude Nieuwland, tussen ParkEntree en het oude centrum van Schiedam staat nog overeind. Hoewel toekomstig bewoonster Marian de Graaff heel erg enthousiast is over ParkEntree was nu juist het stukje Schiedam tussen het centrum en haar nieuwe woning een reden om nog even te twijfelen. Het is voor haar het enige minpuntje. “Verder is het heel prettig dat het oude centrum van Schiedam dichtbij is en dat zowel het Beatrixpark als tram en metro om de hoek zijn.” Dat het oude stuk Nieuwland als minder prettig wordt ervaren is voor Groenewegen en Sievers reden om met de gemeente te bespreken of daar iets aan te doen is. “We hebben bijvoorbeeld aangekaart dat het goed zou zijn als de looproutes bijvoorbeeld meer verlichting krijgen en gevraagd of de gemeente meer kan doen tegen hangjongeren op straat.” Aandacht vragen voor dergelijke kwesties, past in het concept om een prettige woonomgeving te creëren, die niet ophoudt bij de erfgrens.

Geloof in concept
Groenewegen en Sievers denken dat er een markt is voor senioren die op vergelijkbare wijze willen wonen, een manier van wonen waarbij veel ruimte bestaat voor eigen initiatief en contact met leeftijdgenoten. Sievers: “De helft van de Nederlanders is inmiddels vijftig jaar of ouder. Het is daarom van belang dat er woonvormen komen die beter bij hun wensen aansluiten. De meeste senioren verhuizen pas als zij fysieke ongemakken hebben, maar dan is het sociaal vaak lastig om nog ergens te aarden. Dat proberen wij met een project als dit voor te zijn. En dat slaat aan want bewoners van ParkEntree komen uit Schiedam, maar ook uit de regio en één stel zelfs uit Enschede.” Volgens Groenewegen is het eveneens van belang meer in te spelen op de woonwensen van senioren, want: “Of het nu gaat om senioren of anderen, we willen woningen en plekken ontwikkelen waar een specifieke groep behoefte aan heeft.” Hoewel de woningen zelf niet, zoals bijvoorbeeld in CPO-projecten, met of door de bewoners zelf zijn ontwikkeld, gaat het hier vooral om de manier van samenleven. “Door de bewoners al in een vroeg stadium mee te nemen in het proces en dat te blijven doen, ontstaat iets waar echt behoefte aan bestaat. In de crisis was dat heel normaal, maar wij blijven dat doen. Wij willen alleen leefomgevingen creëren die betekenisvol zijn. In dit geval gaat het om senioren, maar co-creatie doen we ook met andere doelgroepen.” Daarmee maakt Blauwhoed het zich niet altijd gemakkelijk. Om de business case sluitend te krijgen, onder meer om de gemeenschappelijke ruimte te financieren, was een investeerder nodig. Die haakte echter op het allerlaatste moment af. Uiteindelijk is besloten om meer woningen aan toekomstige bewoners te verkopen en slechts tien woningen te verhuren die straks door D&S Vastgoed worden verhuurd. “Dat de aanvankelijke investeerder afhaakte had niets met het concept te maken,” zegt Groenewegen, “er is daar uiteindelijk besloten om niet in Schiedam te investeren.” Groenewegen is tevreden dat met D&S Vastgoed toch een andere investeerder is ingestapt, overigens een financier die betrokken is bij Schiedam en bovendien in het nieuwe concept gelooft. John van Doorn laat weten dat hij nieuwsgierig is wat het nieuwe concept op gaat leveren. “Als het aanslaat, dan zijn wij geïnteresseerd om ook elders in het land dit soort projecten te financieren.” Groenewegen en Sievers hopen nu al ook elders voet aan de grond te krijgen, maar lopen daarbij geregeld tegen onwil aan bij verschillende gemeenten in het land. Groenewegen: “We hebben verschillende keren te horen gekregen dat gemeenten niet zitten te wachten op een woongemeenschap van senioren omdat zij op termijn vrezen voor meer aanspraak op hun WMO budget. Dat is zuur omdat juist dit soort gemeenschappen ertoe bijdraagt dat senioren niet eenzaam worden, maar actief blijven. Dat verbetert de kwaliteit van leven en uiteindelijk levert dat de maatschappij geld op omdat mensen langer gezond blijven. Daar ben ik van overtuigd, ook al kan ik dat niet met cijfers staven.”

Gewillig oor
De gemeente Schiedam had wel een gewillig oor voor het concept Senior Smart Living. “In de plannen voor de vernieuwing van Nieuwland hadden we ook seniorenhuisvesting opgenomen omdat dat past in de gemengde wijk die wij willen creëren en omdat we de groep senioren in onze gemeente ook zien toenemen. Nadat Blauwhoed met dit concept kwam, zijn het geen traditionele ouderenwoningen geworden, maar een gemeenschap waar moderne senioren graag willen wonen,” zegt Fahid Minhas, wethouder Wonen in Schiedam. Daarbij speelt de sociale kant een belangrijke rol, vult wethouder Patricia van Aaken, die verantwoordelijk is voor zorg en welzijn, aan. “Het idee om eenzaamheid onder senioren te voorkomen sprak ons daarbij erg aan. En niet onbelangrijk is dat we den- ken dat deze vorm er voor zal zorgen dat mensen langer gezond zelfstandig thuis kunnen blijven wonen en doordat mensen makkelijk elkaar kunnen en zullen helpen, ze de weg naar professionele zorg minder snel en minder lang nodig hebben. Dat is vooral voor de bewoners zelf prettig.” Groenewegen is ook positief over de opstelling van de gemeente Schiedam. “Bij kleinere gemeentes lukt het vaak beter om dergelijke projecten van de grond te krijgen, grotere steden staan tegenwoordig minder open voor co-creatie en gaan voor snelle projectontwikkeling en de hoogste bieder om schaarse bouwgrond te ontwikkelen.” De gemeente Schiedam had derhalve ook andere keuzes kunnen maken. Minhas: “We hebben niet voor snelle opbrengsten gekozen door op de bewuste locatie eengezinskoopwoningen te realiseren. We hebben de tijd genomen om een project in co-creatie met de doelgroep tot stand te laten komen. Daarbij is uiteindelijk een marktconforme residuele grondwaarde betaald die weliswaar lager is dan bij een plan met eengezinswoningen maar prima paste binnen de kaders die door de raad waren meegegeven voor dit plan.”

Hofje 2.0
De toekomstige bewoners kunnen niet wachten totdat zij hun woningen kunnen betrekken. Vincent de Graaff en zijn vrouw Marian huren nu een groot appartement in het Rotterdamse Prinsenland. “We hebben een mooi huis en een prachtig uitzicht, maar onze buren spreken we nauwelijks. In de lift is iedereen beleefd, maar we kennen eigenlijk niemand, iedereen is erg op zichzelf. Straks gaat dat zeker veranderen, de gemeenschappelijke lounge wordt denk ik heel erg leuk.” Hetzelfde geldt voor Gerard van Kreuningen en zijn vrouw Jane. Zij hebben ParkEntree al benoemd tot een eigentijdse vorm van het klassieke hofje. “Wij zien het als een hofje 2.0. We zijn erg benieuwd wat er gaat ontstaan met de andere bewoners in ParkEntree.” Daarbij is het wel zo prettig dat veel gezamenlijk kan, maar niks moet. Van Kreuningen: “Wij hebben nu een hoekhuis, maar gaan straks expres midden in het blok wonen. We hebben ons eigen terras, maar we kunnen ook gebruik maken van de lounge, van de gemeenschappelijke ruimte. We hebben dus privacy maar kunnen anderen opzoeken als we dat willen.” En dat is precies het idee, zegt ook Sievers: “er is straks veel mogelijk om samen te doen. Maar niks moet, laat dat duidelijk zijn. Wie het gebouw binnenkomt, komt vanzelf langs de lounge. Dat hebben we zo gedaan om het gemeenschappelijke deel zo laagdrempelig mogelijk te maken. Maar wie daar geen zin in heeft, kan ook via de achterdeur naar binnen.”

 

Nieuwe vorm van wonen voor senioren

Frank Willemse schreef voor het Nieuwe Stadsblad een artikel over ParkEntree. Klik hier om het artikel op nieuwestadsblad.nl te lezen.

Het nieuwbouwwijkje bij het Beatrixpark schiet al flink op. Vandaag krijgen de eerste bewoners van de patio-bungalows de sleutel en wordt de eerste steen voor de hoogbouw van fase 2 gelegd. Een bijzonder wijkje waar senioren zelfstandig en toch samen kunnen wonen. Met gezamenlijke tuin en loungehal waar iedereen elkaar kan ontmoeten en helpen. Geen bejaardenhuis maar een community voor senioren die toch zelfstandig wonen.

SCHIEDAM – Senior Smart Living noemen de makers van het nieuwbouwproject dit nieuwe concept wonen. Gezamenlijk wonen aan de Parkweg. Wonen in je eigen appartement met openbare ruimtes om elkaar te ontmoeten, helpen en zonder zorgen te leven. Dat is de opzet van ParkEntree, een van de laatste ‘open plekken’ waar Schiedam nog kan bouwen. ”Met beide handen hebben we dit sociale project aangegrepen”, zegt wethouder Patricia van Aaken (van Zorg) trots. Want sinds de regering besloot bejaardentehuizen te sluiten, moeten de ouderen immers zelf gaan zorgen voor hun oude dag.

Bovendien stijgt het aantal ouderen snel en raakt de woningmarkt verstopt. Vooral in Schiedam met veel senioren die graag een mooi appartement willen. Maar daarvan zijn er helaas te weinig. Daarvoor pleit ook wethouder Fahid Minjas (van Wonen) die de bouw van dergelijke ouderenwoningen toejuicht om de woningmarkt te verrijken. Vorig jaar begon de bouw van patiobungalows (fase 1) en vandaag dus de eerste steen voor het zes verdiepingen hoog wordende appartementengebouw van fase 2. Zonnige, luxe appartementen met balkon en een gezamenlijke tuin, een loungehal en hospitality manager die zorgt dat de bewoners met elkaar contact houden.

De kopers komen voor drie kwart uit Schiedam zoals twee families uit de Stadhouderslaan die (te) grote huizen achterlaten. Vitale ouderen zonder kinderen -het huis uit- die hier willen wonen in een comfortabele en veilige omgeving zonder drempels en met zorg voor elkaar. Hoe dat sociale ‘elkaar helpen’ en samen de tuin onderhouden, koken en dingen organiseren er straks uit gaat zien weet niemand. Schiedam is de eerste die dit ‘commune concept’ gaat toepassen. En ook de nieuwe kopers weten (dus) niet hoe dat gaat lopen. ”Moeten we álles samen doen? Of mag je zelf weten wat je doet?”, zijn de eerste vragen van nieuwe bewoners. Alle luxe appartementen zijn verkocht. De vraag is, blijft het bij een proef of wordt het het voorbeeld hoe senioren zelfstandig kunnen blijven wonen?

Eerste stenen 31 appartementen

Jan Schrijver schreef voor De Schiedammeronline een artikel over ParkEntree. Klik hier om het artikel op deschiedammeronline.nl te lezen.

SCHIEDAM – Vanmiddag is de bouw gestart van de laatste fase van nieuwbouwproject ParkEntree, aan de Parkweg, net voor het tunneltje naar het Prinses Beatrixpark. Wethouders Fahid Minhas en Patricia van Aaken legden samen met Phillip Smits, algemeen directeur van projectontwikkelaar Blauwhoed, de eerste stenen van een van de 31 koopappartementen en de ParkEntree Lounge.

In een partytent op het bouwterrein was ruimte voor een hapje en een drankje voor de bewoners en de genodigden. Na afloop van de officiële woorden en handelingen, was er voldoende tijd ingeruimd zodat de toekomstige bewoners alvast met elkaar kennis konden maken. Op de foto twee van de nieuwe bewoners, Ronald Ouwerkerk (63) en Yvonne Ouwerkerk (62). Geboren in Rotterdam, getogen in Rotterdam-West respectievelijk Overschie, en nu wonend in Hellevoetsluis. Waarom kozen zij voor Schiedam en deze appartementen? Ze hebben hun huis-met-verdiepingen in Hellevoetsluis reeds verkocht, wonen er nu tijdelijk in een huurhuis en wilden gezien de levensfase gelijkvloers gaan wonen, op een prima locatie nabij Rotterdam, weer wat dichter bij hun inmiddels volwassen zoon en – dat is ook heel belangrijk – zo benadrukte Yvonne, zeer goed gelegen ten aanzien van het openbaar vervoer. “Dan wil ik daar wel bij vermelden: ik werk bij de RET, als metro-bestuurder.” Tegen de tijd dat deze appartementen opgeleverd zullen worden (ergens medio 2020), zal de Hoekse Lijn inmiddels langs hun flat voorbijgaan… althans dat mogen we toch hopen (lees hier de berichten over de vertraging van de oplevering van de metrolijn).

De 31 koopappartementen zijn alle reeds verkocht. 65% van de kopers woont nu reeds in Schiedam, 35% is van buiten Schiedam afkomstig. De ParkEntree Lounge is een gezamenlijke ruimte, waarin bewoners elkaar straks kunnen ontmoeten en eigen activiteiten kunnen ontplooien. ParkEntree in Schiedam is het eerste project in Nederland dat volgens de uitgangspunten van Senior Smart Living wordt gebouwd. Het leefconcept biedt woningen en appartementen met optimaal leefcomfort voor actieve senioren. De gezamenlijke ParkEntree Lounge en de binnentuinen beheren de bewoners zelf. De bewoners krijgen ondersteuning van een hospitality manager van Stichting Vitaal & Zo. De plannen voor ParkEntree zijn, zoals dat in projectontwikkelaarsjargon heet, “in co-creatie met de doelgroep tot stand gekomen”.

Ook de koopappartementen uit de eerste bouwfasen en de laagbouwkoopwoningen zijn reeds verkocht. Deze week wordt de eerste laagbouwkoopwoning opgeleverd. De te realiseren huurwoningen zijn overgenomen door D&S Vastgoed, welk bedrijf ook de ParkEntree Lounge gaat beheren.

De 31 koopappartementen waarvoor de bouw nu is gestart, zullen zoals gezegd ergens medio 2020 opgeleverd worden. “Ik droom en hoop dat deze woningen waarvan de bouw nu start zo snel mogelijk klaar zijn”, zei wethouder Minhas. Dit gebied tussen Van Haarenlaan en Prinses Beatrixpark heeft een roerige geschiedenis, zo merkte hij op. Veel portiekwoningen van WoonPlus werden gesloopt, met het oog op herontwikkeling van het gebied en met als doel het upgraden van de woningvoorraad van Schiedam. Niet lang na het slopen brak de economische crisis aan, waardoor het terrein te lang braak heeft gelegen. Blauwhoed-topman Smits merkte op blij te zijn met de samenwerking met de gemeente Schiedam, hetgeen met applaus werd beloond door de vele aanwezige bewoners van de 31 nieuwe voor senioren bedoelde appartementen. Als wetenswaardigheid gaf Smits nog aan dat de jongste koper van een appartement 41 jaar is, de oudste 85. Menig grapjas stak vervolgens de hand op met de opmerking ‘die van 41 ben ik..’.

Hopelijk kunnen alle inwoners nog lang gaan genieten van, wat Smits noemt, “een enorm gaaf concept. Het is de eerste project in ons land in deze opzet; we hopen er nog veel te kunnen realiseren ook elders in het land. Het kan dus best eens zijn dat potentiële kopers voor toekomstige projecten, bij jullie hun licht komen opsteken”.

 

BNR Nieuwsradio

Gisteren was Alex Sievers te gast in het radioprogramma Bouwmeesters van BNR Nieuwsradio. Samen met Daniëlle Harkes (manager van het Aedes-Actiz Kenniscentrum Wonen-Zorg) en Mark Drontmann (commercieel directeur Fijn Wonen van Van Wijnen Bouwonderneming) sprak hij over senioren willen en kunnen gaan wonen in de nabije toekomst. Een gesprek over levensloopbestendige huizen en buurten, domotica, betekenis en ontmoetingen.

Het programma is terug te luisteren via http://www.bnr.nl/radio/bnr-bouwmeesters/10306419/8-juni-levensloopbestendige-huizen

 

BewarenBewaren